Bij Theo 
Het was een weinig vleiende bijnaam voor de leider van de grootste oppositiepartij in Australië, Peter Dutton. Tijdens een debat in het parlement noemde Stephen Bates van de Groenen hem “Temu-Trump”, verwijzend naar de goedkope kopieën die op het Chinese online platform te koop zijn.
Morgen gaan ruim 18 miljoen Australiërs naar de stembus voor de federale verkiezingen. De chaotische eerste honderd dagen van president Trump in het Witte Huis werpen een schaduw over de campagne van de Australische oppositie.
Zoals gebruikelijk is de grootste strijd tussen twee kampen: de Labor-partij, die nu aan de macht is, en de rechts-conservatieve coalitie van de Liberal-partij en de National-partij.
‘Make Australia great again’
Trumps overwinning in de Verenigde Staten leek aan het begin van het jaar nog in het voordeel te werken van oppositieleider Dutton. De rechts-conservatieve oppositie kwam met een aantal voorstellen die veel op beleid leken van de Amerikaanse regering. Er was het plan om 41.000 ambtenaren te ontslaan en thuiswerken te verbieden.
Daarnaast wordt er in een kabinet van de Liberals en Nationals een minister voor ‘overheidsefficiëntie’ aangesteld, klaarblijkelijk geïnspireerd door Musks DOGE. “Make Australia great again”, zei de beoogd minister tijdens een campagnebijeenkomst.
Maar inmiddels is de politieke wind in Australië gedraaid. Dat heeft alles te maken met de handelsoorlog die het Witte Huis heeft ontketend. Australiërs zijn geschrokken van de onrustige geopolitieke situatie. Uit een recente peiling van de denktank Lowy Instituut blijkt dat het vertrouwen van de Australische bevolking in de VS in de afgelopen twintig jaar niet zo laag is geweest.
Daarnaast is er onzekerheid over de relatie met China, de belangrijkste economische partner van Australië. Australië zit bij een handelsoorlog tussen China en de VS gevangen tussen de grootmachten. China’s intimidatie in de regio Indo-Pacific zorgt eveneens voor onrust.
Inflatie, woningtekort en energieprijzen
Maar voor de meeste Australiërs zijn het niet de onberekenbare man in het Witte Huis of geopolitieke spanningen in de regio die hun stem bepalen. Hoge inflatie en de kosten van het levensonderhoud worden gezien als de belangrijkste thema’s, net als het gillende tekort aan betaalbare woningen en hoge energieprijzen.
Australië is een van de duurste landen ter wereld als het gaat om huisvesting. Een gemiddelde woning kost acht keer het mediane gezinsinkomen. Vooral in de grote steden is het moeilijk, Sydney is de op één na duurste stad om te wonen ter wereld. Daarnaast is de inflatie relatief hoog en zijn er zorgen over een mogelijke recessie.
Woke agenda
De afgelopen weken is het ook regelmatig over ideologische thema’s gegaan. De Labor-partij won drie jaar geleden de verkiezingen, onder meer vanwege beloofde actie op klimaat en een referendum over de positie van de inheemse bevolking. Maar op deze punten heeft de regering de afgelopen jaren weinig vooruitgang geboekt.
Het referendum over de positie van de Aboriginal en Straat Torres- bevolking kwam er wel, maar werd door een ruime meerderheid van de bevolking afgewezen. De oppositiepartij probeerde daar tijdens deze verkiezingscampagne munt uit te slaan door te hameren op een ‘woke’ agenda van de regering.
Of het aanwakkeren van de cultuuroorlog een goede strategie is, is de vraag. Volgens analisten heeft de oppositie een dramatisch slechte campagne gevoerd. Maar ook de Labor-partij van premier Albanese krijgt veel kritiek. Kiezers uit linkse hoek zijn onder meer kwaad over het grote aantal fossiele brandstofprojecten die zijn regering de afgelopen drie jaar heeft goedgekeurd.
Kleine partijen belangrijk
De kans is daarom aanwezig dat er een minderheidskabinet gevormd moet worden, en dan spelen kleine partijen en onafhankelijke parlementsleden een beslissende rol. Voor het eerst zijn er meer jonge dan oudere kiezers. Millennials en gen Z’ers stemmen overwegend op progressieve, kleine partijen zoals de Groenen.
Maar ook kleine extreemrechtse partijen hebben de wind in de zeilen. Voor het eerst heeft de partij van de oppositieleider Dutton een deal gesloten met de extreemrechtse anti-immigratiepartij One Nation. Zij kunnen de rechts-conservatieve oppositiepartij toch aan de macht helpen, ook als die geen meerderheid krijgt.
Tot slot wordt nog rekening gehouden met proteststemmen, die vaak in het voordeel van de oppositie uitpakken. Stemmen is verplicht in Australië, met boetes voor wie niet komt opdagen. Mensen die de campagnes niet hebben gevolgd, stemmen daarom vaak op de oppositie uit onvrede met de regering.
“Peter Dutton rekent op ongeïnteresseerde kiezers die boos zijn over de kosten van levensonderhoud en die de huidige regering daarop willen afrekenen”, stelt Laura Tingle, politiek duider van de Australische publieke omroep ABC.